GÖZ AKINDA SARARMA İHMALE GELME

Sarılık; safra pigmentinin yani bilirubinin kanda artışına bağlı göz, cilt ve mukozaların sarıya boyanmasını ifade eder. Kan tahlilindeki toplam biluribin düzeyi normalde 0.3-1.2 mg/dl olup, bu değer 2.5-3.0 mg/dl ye erişirse sarılık ortaya çıkar. Sarılık bir rahatsızlığın belirtisidir, kendisi bir hastalık değildir ve bir çok durumda ortaya çıkabilir. Bu durumların en korkulanı karaciğerde ve safra yollarında gelişen kolanjio kanserlerdir. Kolanjiokanserler dışında safra kesesi ve pankreasın baş bölgesinde gelişen kanserlerde sıklıkla sarılığa yol açarlar. Kolanjiokanserler safra kanallarından kaynaklanırlar ve yerleşim yeri olarak karaciğer içinde gelişebilecekleri gibi karaciğerdeki safrayı onikiparmak bağırsağına ileten ana safra kanalında da gelişebilirler. Kolanjiokanserlerin %90’ı karaciğer dışındaki safra kanallarında gelişirken ancak yüzde 10 kadarı karaciğer içinde gelişir. Karaciğer dışında gelişen kolanjiokanserlerin yarısı ise safra kanalının karaciğerden hemen çıktığı noktada yer alır ve “klastkin tümörü” olarak adlandırılır.

Kolanjiokanserler sindirim sisteminde görülen kanserlerin yüzde 3’ünü oluştururlar. Görülme sıklığı açısından her 10 bin ila 100 binde 1 kişide görülürler. Bu kanserlerin korkulan bir hastalık olma nedeni; tanı konulduğu anda çoğu hastanın karaciğere giren damarının kanser tarafından tutulmuş olup çoğu hastanın ameliyat şansını kaybetmiş olması nedeniyledir. Bu yüzden bu hastalarda radyolojik değerlendirme çok iyi yapılmalı ve hem safra kanallarına yönelik MR, hem de 3 boyutlu anjiyo özelliği eklenmiş bir tomografi mutlaka birlikte yapılmalıdır. Ameliyat şansı olmayan hastalarda kanserin en sık metastaz yaptığı yerler karaciğerin diğer bölgeleri, karın içi lenf bezleri ve akciğerdir.

Kolanjio kanserler için risk faktörleri arasında safra kanallarını uzun süre etkileyen kronik iltihaplar sorumlu tutulmaktadır. Bu hastaların çoğu 50 yaş üzeridir. Safra kanallarında kist ve taş oluşumu, parazit bulunması, sigara, hepatit B ve C, genetik faktörler, kimyasal maddelere uzun süre maruz kalmak, şişmanlık, diabet başlıca risk faktörleridir.

Karaciğerde ve safra kanalında gelişen kanserler kanser çapı küçükken hiçbir belirti vermeyebilir. Kanserin büyümesiyle; iştahsızlık, kilo kaybı, şişkinlik, bulantı, kusma, gözlerde sararma, kaşıntı, idrarda koyulaşma, sağ üst karın bölgesinde dolgunluk ve ağrı şikayetleri gelişir. Karaciğer içinde gelişen kolanjiokanserler karaciğer dışında gelişen tiplere göre daha az sarılığa yol açarlar ancak, tümör çapı daha büyük olur ve ağrı ve dolgunluk hissine daha sık yol açarlar.

Kolanjiokanserlerin tedavisi cerrahi, girişimsel radyoloji ve onkoloji branşlarını içeren geniş kapsamlı bir ekibe ihtiyaç duyar. Ameliyat şansı olan hastalarda en iyi sonuç cerrahi tedavi ile alınabilmektedir. Ancak kolanjiokanser ameliyatları çok özellikli ameliyatlar olup karaciğer cerrahisi bulunan merkezlerde yapılabilmektedir.